Khoa Niệu bệnh viện Nhi đồng 2 vừa tiến hành phẫu thuật cho bé trai N.T.P, TP HCM 3 tháng tuổi với chẩn đoán ban đầu là thoát vị bẹn bên trái, khối bìu trái to, bóng khi thăm khám sờ nắn xẹp. Nghi ngờ là thoát vị bẹn bé được chỉ định phẫu thuật nhằm tránh biến chứng nguy cơ hoại tử ruột do nghẹt qua lỗ thoát vị, trong quá trình phẫu thuật phát hiện đây là một trường hợp tràn dịch khổng lồ màng tinh hoàn và cả bụng cực kì hiếm gặp ở trẻ trai. Bé được phẫu thuật lấy hết túi nước ở xung quanh tinh hoàn và khối nước trong bụng ra. Sau mổ tình trạng bìu bẹn và bụng của bé xẹp hẳn so với trước mổ, bé phục hồi tốt, bú khỏe.

ThS.BS.Phạm Ngọc Thạch, Phó khoa Niệu bệnh viện Nhi đồng 2 cho biết, trường hợp bé N.T.P rất đặc biệt, đây là một thể của bệnh lí ống bẹn ở bé trai. Trong 100 trẻ sanh ra có khoảng 3 bé bị bệnh lí liên quan đến ống bẹn như thoát vị bẹn; tràn dịch màng tinh hoàn hay kén thừng tinh. Đây là bệnh lí gặp nhiều nhất trong các khoa phẫu thuật Nhi. Tuy nhiên như trường hợp của bé N.T.P từ một bệnh cảnh tràn dịch màng tinh hoàn thay vì chỉ khu trú ở vùng bìu lai lan rộng ra khắp bụng cực kì hiếm gặp, chỉ có vài báo cáo trên y văn, chưa thấy thống kê trường hợp nào tại Việt Nam.

Bệnh cảnh này gọi là tràn dịch màng tinh hoàn và bụng (abdominoscrotal hydrocele hay Hydrocele en Bissac). Bệnh được miêu tả lần đầu tiên trên thế giới năm 1834 bởi tác giả Dupuytren nhưng tới năm 1919, tác giả Bickle mới thực sự miêu tả về cơ chế bệnh sinh và cách xử lí. Bệnh có tần xuất khoảng 1,25% trong các trường hợp bé trai bị tràn dịch màng tinh hoàn.

Bệnh gây ra bởi sự mất cân bằng giữa hấp thu và tiết dịch của bao phúc tinh mạc bất thường bao phủ quanh tinh hoàn, dẫn tới thay vì dịch chỉ khu trú ở vùng bìu sẽ lan rộng qua ống bẹn và bao chứa dịch này sẽ phình to vào ổ bụng. Do thông thương của túi chứa dịch vùng bìu và bụng, do đó khi thăm khám có thể làm xẹp nước vùng bìu chạy lên bụng, bệnh dễ nhầm lẫn với thoát vị bẹn. Tuy khối dịch không thông thương với ổ bụng nhưng vì kích thước to lớn này sẽ chèn ép vào các tạng trong bụng, tăng áp xuất trong bụng gây khó khăn cho bé trong vấn đề hô hấp, ăn uống, khối dịch chèn ép bó mạch máu tinh hoàn làm việc giảm tưới máu tinh hoàn gây teo tinh hoàn về sau. Bệnh thường phát triển nhanh trong năm đầu của bé, tỉ lệ tự khỏi thấp và chỉ thường ở phần bìu, phần dịch ở bụng thường không tự khỏi. Trong khi phẫu thuật trường hợp tràn dịch màng tinh hoàn đơn thuần rất đơn giản thì phẫu thuật này phức tạp hơn nhiều , các bác sĩ sẽ lấy hết khối dịch vùng bìu, bẹn và bụng ra khỏi cơ thể bé, điều quan trọng nhất trong phẫu thuật là tránh làm tổn thương ống dẫn tinh nguy cơ vô sinh về sau. Khi có chẩn đoán nên mổ sớm tránh những biến chứng về sau.

Đối với các phụ huynh, khi thấy con có bệnh lí ống bẹn, siêu âm tiền sản hay sau sinh có hình ảnh nang nước bất thường trong ổ bụng kèm theo nên nghĩ đến bệnh cảnh tràn dịch màng tinh hoàn và bụng; cần được khám ở các bệnh viện có chuyên khoa ngoại nhi để được chẩn đoán và điều trị.

Hình: các giai đoạn hình thành tràn dịch màng tinh hoàn và bụng

Hình: abdominocrotal hydrocele